
Flash News
U plagos me plumb në kokë, ish-polici shqiptar vdes pas 3 ditësh
Ndahet nga jeta mjeku i njohur i QSUT-së
Foto/ Merr flakë furgoni në autostradën Fier-Lushnje
Emri/ U aksidentua teksa po shkonte në punë, humb jetën i riu shqiptar në Itali
Ekstradohen sot nga Dubai dy të shumëkërkuar, njëri prej tyre vëllai i Nuredin Dumanit
Ekonomia kombëtare e Shqipërisë ka performuar vazhdimisht nën potencialin e rritjes të vlerësuar nga Fondi Monetar Ndërkombëtar, duke akumuluar përgjatë viteve një hendek prej miliarda eurosh mes asaj që është dhe asaj që duhej të ishte. Të dhënat statistikore të Fondit Monetar Ndërkombëtar mbi ecurinë faktike dhe llogaritjet teorike se sa do të ishte ekonomia shqiptare nëse ajo do të rritej me një ritëm të barabartë me potencialin tregojnë se në vitin 2025, ekonomia shqiptare është afërsisht 784 miliardë lekë ose 7.84 miliardë euro më e vogël nga sa do të duhej të ishte. Kjo shumë është e barabartë me 37% të PBB-së aktuale dhe gjithashtu, më e lartë se sa të gjitha të ardhurat buxhetore vjetore.
Ekspertët e ekonomiksit të zhvillimit vlerësojnë potencialin e rritjes së një vendi duke marrë parasysh faktorë të shumtë si gjendja aktuale ekonomike (sa më e varfër të jetë ekonomia, aq më shumë potencial për rritje ka), afrimësinë me tregjet, nivelin e hapjes ekonomike e të tjera. Përgjatë dy dekadave të para pas rënies së komunizmit, potenciali i rritjes ekonomike të Shqipërisë vlerësohej në 7% në vit ndërsa pas Krizës Financiare Botërore të vitit 2008, vlerësimi i rritjes potenciale të Shqipërisë është 4.5% në vit. Kjo do të thotë që, në rast se menaxhohet siç duhet dhe reformat kryhen siç rekomandohet nga ekspertët, rritja mesatare afatgjatë e ekonomisë do të jetë 4.5% në vit. Në rast se rritja është më e lartë se sa kaq, atëherë autoritetet duhet të ndërhyjnë për ta ftohur atë, sepse një rritje mbi potencial konsiderohet e paqëndrueshme. Në rast se rritja është më e ngadaltë se kaq, ekonomia konsiderohet se ka nevojë për reforma politike në mënyrë që të rikthehet te performanca e vet.
Të dhënat e Fondit Monetar Ndërkombëtar tregojnë se, që nga viti 2000, Shqipëria ka pasur rritje ekonomike mbi potencial në vetëm 4 vite dhe ka nënperformuar përgjatë të gjitha viteve të tjera.
Kriza të njëpasnjëshme dhe investime jorentabël
Grafiku më sipër, i cili paraqet ndryshimin vjetor të Prodhimit të Brendshëm Bruto me çmime konstante, (vija me ngjyrë blu) dhe potencialin e rritjes, (vija me ngjyrë të kuqe) bart në vetvete të dhënat për dy dekada e gjysmë krizash të njëpasnjëshme, të cilat, ka gjasa, lexuesit i kanë harruar.
Për shembull, viti 2001 me rritjen ekonomike në masën 8.3%, shifër kjo më e lartë se sa potenciali i vlerësuar në atë kohë, reflekton investimet e larta private në telekomunikacion ndërsa rritja vitit 2002 prej 4.5% si dhe rritjet në vitet pasardhëse, që të gjitha nën potencialin prej 7%, reflektojnë para së gjithash, krizën energjetike që u shfaq për herë të parë në fund të vitit 2001 dhe që demonstroi edhe paaftësinë e qeverive të njëpasnjëshme për ta zgjidhur këtë krizë.
Rritja ekonomike e vitit 2008, në masën 7.5%, reflekton në masë të konsiderueshme huamarrjen e lartë të sektorit publik dhe transformimin e parave të marra hua në beton në formën e Rrugës së Kombit, autostradës prej vetëm 60 kilometra, e cila u nis të ndërtohej me vlerësim të kostos prej 420 milionë eurosh dhe kushtoi më shumë se 1 miliardë, shumë kjo që ishte e papërballueshme për financat e Shqipërisë në atë kohë.
Siç dallohet, Shqipëria përjetoi vite shumë të këqija sa i përket rritjes ekonomike në dekadën që pasoi, kur vendi u qeveris fillimisht nga koalicioni Berisha-Meta dhe pastaj, nga koalicioni Rama-Meta. Që nga ajo kohë, vendi nuk ka njohur rritje ekonomike afër apo mbi potencialin e vlerësuar prej 4.5% në vit ndërsa luhatja e fortë që dallohet në grafik në vitet 2020-2022 është shkaktuar nga pandemia COVID-19 në vitin 2020 dhe nga rimëkëmbja pas pandemisë në vitet 2021 dhe 2022. Ekonomia është rikthyer në nënperformancë në vitin 2023 dhe vijon të rritet më poshtë se sa potenciali, pavarësisht inflacionit të lajmeve me sukses marramendës në sektorin e turizmit, lajme që shfaqen çdo ditë nëpër mediat proqeveritare.
Grafiku më sipër paraqet ekonominë e Shqipërisë siç ajo ka ecur (vija ngjyrë blu), ekonominë e Shqipërisë siç ajo do të kishte ecur në rast se do të rritej në përputhje me potencialin (vija ngjyrë e kuqe) dhe diferenca mes këtyre të dyjave, (vija e zbehtë e kuqe). Ekonomia e Shqipërisë e matur me çmime konstante, sipas Fondit Monetar Ndërkombëtar pritet të jetë në masën 2.1 trilionë lekë në fund të këtij viti ndërsa nëse do të ishte rritur në përputhje me potencialin, ajo do të ishte 2.9 trilionë lekë. Diferenca mes këtyre të dyjave, 784 miliardë lekë, përbën prodhimin e brendshëm bruto të munguar për shkak të performancës së keqe në qeverisjen e vendit.
Kjo është një shumë e stërmadhe parash nëse krahasohet me çfarëdolloj parametri ekonomik apo buxhetor. Për shembull, nëse marrim parasysh se të ardhurat e buxhetit të shtetit janë afërsisht 30% e PBB-së, një shumë e tillë do të sillte 235 miliardë lekë më shumë të ardhura buxhetore, shifër kjo që është pothuajse e barabartë me të gjithë fondin social të vendit, ku përfshihen pensionet apo kujdesi shëndetësor.
“Keqalokim burimesh”
Shpjegimi më i thjeshtë i mundshëm se pse ekonomia nuk është rritur me potencialin e pritshëm mund të bëhet përmes teorisë së keqalokimit të burimeve. Roli i qeverisë në ekonomi është që të heqë pengesat për prodhim ekonomik përmes ndërhyrjeve ligjore apo infrastrukturore duke priorizuar përdorimin e parave të taksapaguesve në ato ndërhyrje që kanë kthim më të lartë. Korrupsioni dhe fryrja e kostove të projekteve infrastrukturore, gërryerja e fuqisë investuese të buxhetit nga fryrja e paarsyeshme e administratës publike apo dështimi, për shkak të keqmenaxhimit, të kryerjes së funksioneve bazë të shtetit, të tilla si dhënia dhe garantimi i titujve të pronësisë, parandalimi apo luftimi i monopoleve, oligopoleve dhe praktikave penguese në konkurrencë janë faktorët që e bëjnë ekonominë të “keqperformojë”.
Pasojat e këtyre problemeve të mbledhura së bashku mund të vihen re te grafiku i parë: prodhim i brendshëm bruto i munguar, vende pune të pakrijuara dhe një ushtri me pensionistë që jetojnë me mesatarisht 600 lekë në ditë.
Grafiku më sipër paraqet ecurinë e ekonomive të vendeve të Evropës Lindore, të cilat FMN i ka grumbulluar në grupin “Evropa në Rritje). Të dhënat janë në Dollarë Ndërkombëtarë konstantë një monedhë imagjinare e përdorur nga FMN për t’i bërë vendet të krahasueshme dhe shifrat paraqesin PBB për frymë. Disniveli mes grafikëve tregon disnivelin në mirëqënie reale mes qytetarëve të vendeve përkatëse.
Shqipëria është rreshti blu i pestë nga poshtë dhe konkurron për të shmangur pozicionin e të qenit vendi më i varfër me Bosnjën, Ukrainën, Kosovën dhe Moldavinë. Maqedonia, Mali i Zi e Serbia janë ndjeshëm më lartë se sa ne ndërsa ekonomia me performancën më të mirë duket se është ajo e Polonisë.
Siç dallohet, Shqipëria e nisi në fakt në vitin 2000 si ekonomia e dytë më e varfër në grup pas Moldavisë. Nga viti 2002, kur në të dhënat e FMN-së u shfaq Kosova, Shqipëria u bë vendi i tretë më i varfër ndërsa në vitin 2022, për shkak të Luftës në Ukrainë, Ukraina ra poshtë nivelit të Shqipërisë dhe ne u bëmë vendi i katërt më i varfër. Në vitin 2024, Bosnja dhe Herzegovina ra poshtë nivelit të Shqipërisë. Perspektiva për të kaluar ndonjë vend tjetër është shumë e largët. Vendi më i afërt, Maqedonia e Veriut, është goxha larg.
Grafiku i fundit paraqet ecurinë e ekonomive të vendeve të Evropës Lindore si indeks. Nëse secila prej ekonomive merret në nivelin 100 në vitin 2000, ecuria e tyre vit pas viti shfaqet në grafik deri në vitin 2025. Kështu, Turqia rezulton se është vendi me rritjen më të shpejtë në raport me veten. Ekonomia turke është sot 322% më e madhe nga sa ishte në vitin 2000. Shqipëria rezulton në vend të dytë me 265%, pasuar nga Kosova me 261%. Rasti i Shqipërisë dhe i Kosovës shpjegohet me avantazhin e prapambetjes, një ide themelore në ekonomi, e cila tregon se sa më i prapambetur të jetë një vend në krahasim me vendet e tjera, aq më i lartë është potenciali për t’u rritur./ BIRN
Të fundit



Dhunoni punëtorin e pastrimit në Athinë, policia greke shpall në kërkim shqiptarin
11 Qershor 2025, 21:30
Zhgënjimi me Letoninë, Elseid Hysaj reagon pas transfertës zhgënjyese
11 Qershor 2025, 21:15

BE: Paketa e re e sanksioneve kundër Rusisë përqendrohet te energjia dhe financa
11 Qershor 2025, 20:51

Skandal në Lezhë/ Banesa mbulohet nga ujërat e zeza
11 Qershor 2025, 20:37
Shkollat e fshatrave të lëna pas dore në përdorimin e mjeteve digjitale
11 Qershor 2025, 20:09
Kosova ndalon importin e deleve dhe dhive nga Shqipëria
11 Qershor 2025, 20:01
U plagos me plumb në kokë, ish-polici shqiptar vdes pas 3 ditësh
11 Qershor 2025, 19:41
Përfundon rinumërimi i votave për kandidatët e PD në Dibër, si ndryshon rezultati
11 Qershor 2025, 19:29

Faktorët që krijojnë mot: Si ndikojnë mikrobet që jetojnë në re në jetën tonë
11 Qershor 2025, 19:01



Politikat për emigracionin/ TikToker-i famshëm largohet nga SHBA
11 Qershor 2025, 18:20
Mbeti e vrarë gjatë sulmit në Austri, Lea Bajrami do të varroset në Graz dhe jo në Kosovë
11 Qershor 2025, 18:01
Trump: Kam më pak besim sesa disa muaj më parë se mund të arrihet një marrëveshje me Iranin!
11 Qershor 2025, 17:47
Nën masa të forta sigurie, mbërrin në Rinas vëllai i Nuredin Dumanit i ekstraduar nga Dubai
11 Qershor 2025, 17:41
Temperaturat përvëluese në vend/ ISHP apel qytetarëve: Kujdes gjatë orëve të mesditës
11 Qershor 2025, 17:34


Kapet duke transportuar 10 kg kokainë, arrestohet shoferi shqiptar në Itali
11 Qershor 2025, 17:10
Ndahet nga jeta mjeku i njohur i QSUT-së
11 Qershor 2025, 17:03
Foto/ Merr flakë furgoni në autostradën Fier-Lushnje
11 Qershor 2025, 16:54

Sondazh/ A besoni se rinumërimi i votave do të sjellë ndryshim të rezultatit të 11 majit?
11 Qershor 2025, 16:31
Vrasja e Martin Canit, dëshmojnë 6 persona në seancë me dyer të mbyllura
11 Qershor 2025, 16:28
Tragjedia e heshtur! 56 vetëvrasje janë shënuar në vend që nga janari
11 Qershor 2025, 16:20
Identifikohet rasti i parë me linë e majmunit në Shqipëri
11 Qershor 2025, 16:13
Emri/ U aksidentua teksa po shkonte në punë, humb jetën i riu shqiptar në Itali
11 Qershor 2025, 15:56
Padia për shpifje/ Dështon seanca në GJKKO për Kryemadhin dhe juristin Kara, arsyeja
11 Qershor 2025, 15:44
Ukraina riatdheson trupat e ushtarëve të vrarë nga Rusia
11 Qershor 2025, 15:37

Plani Operacional, Tatimet nisin informimin me bar-restorantet, plazhet dhe makinat me qira
11 Qershor 2025, 15:15

Menopauza, këshilla për një tranzicion sa më të shëndetshëm
11 Qershor 2025, 15:03
Grabiti me dhunë një person, arrestohet hajduti serial në Durrës
11 Qershor 2025, 14:48

Rikthehen tensionet me Rusinë, Polonia arreston një 28-vjeçar për spiunazh për Moskën
11 Qershor 2025, 14:33
Humb jetën turisti i huaj në Sarandë, dyshimet e para
11 Qershor 2025, 14:14
Plagosi me thikë një person në Kuçovë, kapet 26-vjeçari
11 Qershor 2025, 14:08
Tensionet bërthamore rriten teksa Irani dhe SHBA-ja s'pajtohen as për datën e bisedimeve
11 Qershor 2025, 14:00
Nënshtetësia gjermane mbërrin nivel rekord, në 2024 u natyralizuan 292 mijë të huaj
11 Qershor 2025, 13:53
Shtyhet gjyqi i dosjes ‘Sterilizimi’, ja kur do të mbahet seanca e radhës
11 Qershor 2025, 13:44
Greqia shqyrton ndalimin e burkës në universitete
11 Qershor 2025, 13:36

Rruga me kthesa, shikimi në telefon ju shkaktojnë përzierje? Zbuloni arsyen
11 Qershor 2025, 13:20
Balliu: Pse i gjeti opozita faktet e farsës zgjedhore dhe jo superprokurorët e SPAK?
11 Qershor 2025, 13:12
Akuzohet për ‘pengim të drejtësisë’, çfarë vendosi Gjykata për imamin Ahmet Kalaja
11 Qershor 2025, 12:56
Lista/ Cilat janë ekipet e kualifikuara deri tani në Kupën e Botës 2026?
11 Qershor 2025, 12:54


OVERDOZË
11 Qershor 2025, 12:38
Qeveria e Kosovës pranon kërkesën e SHBA-ve për të strehuar emigrantë nga vendet e treta
11 Qershor 2025, 12:32

Zgjedhjet e pjesshme në 3 bashki mbeten në dorë të Ramës, pavarësisht ligjit
11 Qershor 2025, 12:12
Tafani rrëfen si u pagua për të vrarë Albi Bashaliun: Lekët na i solli babai i Laert Haxhiut
11 Qershor 2025, 12:10
Dështon për të 30-tën herë përpjekja për konstituimin e Kuvendit të Kosovës
11 Qershor 2025, 11:57
Sherr në Fier/ 48-vjeçari godet me levë të riun, arrestohet nga Policia (EMRI)
11 Qershor 2025, 11:49
Ekstradohen sot nga Dubai dy të shumëkërkuar, njëri prej tyre vëllai i Nuredin Dumanit
11 Qershor 2025, 11:43
Ish-rektori i Universitetit të Tiranës, Dhori Kule paraqitet në SPAK
11 Qershor 2025, 11:35
I zhdukur prej gjashtë ditësh, gjendet i vdekur 20-vjeçari në Korçë (EMRI)
11 Qershor 2025, 11:28
6-vjeçari gjendet i pajetë buzë lumit Shkumbin
11 Qershor 2025, 11:20

Të shtënat me armë në “Ali Dem”, plagoset 26-vjeçari, 4 shpallen në kërkim
11 Qershor 2025, 11:00
Shisnin droga të forta në festivalin e UNUM, arrestohen dy kosovarë dhe një francez
11 Qershor 2025, 10:51
“X” me Letoninë ndez debate, kërkohet shkarkimi i Sylvinho-s
11 Qershor 2025, 10:41
Tifozët "të tërbuar": Duka shet ndeshjet, Silvinjo është kukull!
11 Qershor 2025, 10:27
KAS nis rinumërimin e votave në Qarkun e Dibrës
11 Qershor 2025, 10:20


Gjarpri futet në Parlament, deputetët ia mbathin nga salla
11 Qershor 2025, 09:58
Sherr në “Ali Dem”, në vendngjarje gjenden gëzhoja
11 Qershor 2025, 09:45
Tre shenjat e horoskopit që do të zhgënjehen në dashuri gjatë qershorit
11 Qershor 2025, 09:38
Vdes 41-vjeçarja shqiptare në Tajlandë
11 Qershor 2025, 09:24
Fier/ Shpërndante heroinë në doza, përfundon në pranga 53-vjeçari
11 Qershor 2025, 09:20
Armando Broja në shënjestër të Bundesligës
11 Qershor 2025, 09:06
Ndarja nga jeta e Leka Bungos, reagon vajza: Krenare gjithmonë pafundësisht për ty
11 Qershor 2025, 09:01
Ndahet nga jeta në moshën 81-vjeçare regjisori dhe skenaristi i njohur, Leka Bungo
11 Qershor 2025, 08:47
Këmbimi valutor, me sa shiten dhe blihen monedhat e huaja sot
11 Qershor 2025, 08:41
Iu gjetën 2 kallashnikovë në automjet, arrestohet 19-vjeçari i shpallur në kërkim nga GJKKO
11 Qershor 2025, 08:22
Cikli i ri i emigracionit po arrin kulmin?! Ngadalësohen prurjet e emigrantëve
11 Qershor 2025, 08:11
Horoskopi, çfarë kanë rezervuar yjet për ju sot
11 Qershor 2025, 07:57
Parashikimi i motit/ Si do variojnë temperaturat përgjatë ditës
11 Qershor 2025, 07:40
Posta e mëngjesit/ Me 2 rreshta: Çfarë pati rëndësi dje në Shqipëri
11 Qershor 2025, 07:21
Shqipëria rrezikon Botërorin, barazon 1-1 kundër Letonisë
10 Qershor 2025, 22:53
Hidhet nga lartësia e pallatit 69-vjeçari në Tiranë, humb jetën në vend
10 Qershor 2025, 22:45
"Treni Bullgar' ishte kudo", Noka: Policia në funksion të shtetit elektoral në 11 maj
10 Qershor 2025, 22:22
Ekspertja: Në Shqipëri vdekjet po tejkalojnë lindjet, duhet ndërhyrë sa më shpejt
10 Qershor 2025, 22:05
Eksperti: Shqipëria në vendet e para në botë sa i takon emigracionit në raport me banorët
10 Qershor 2025, 22:00
Letoni-Shqipëri/ Mbyllet pjesa e parë, barazohet rezultati
10 Qershor 2025, 21:43
Ish-polici serb dënohet me 15 vjet burgim për krime lufte në Kosovë
10 Qershor 2025, 21:38
“Shqipëria po plaket me ritme të shpejta”, Staticienia: Gjendja është alarmante
10 Qershor 2025, 21:28
Shqipëria kalon në avantazh ndaj Letonisë, shënon Rei Manaj
10 Qershor 2025, 21:20

Vajza nga Kosova viktimë e masakrës në Austri, reagojnë familjarët: Dhimbje e madhe!
10 Qershor 2025, 21:15